SOĞUK HAVA KOŞULLARINDA BETON DÖKÜMÜ VE BAKIMI NASIL YAPILIR
Üç gün sürekli olarak günlük ortalama sıcaklık +5 C' nin altında veya 24 saatlik bir periyotta hava sıcaklığı 12 saatten fazla +10 C' nin altında kalmışsa, beton için soğuk havanın hüküm sürdüğü söylenebilir.Günlük ortalama sıcaklık gece yarısından, müteakip gece yarısına kadar en düşük ve en yüksek sıcaklıkların ortalamasıdır. Özellikle hava sıcaklığının + 5 C ' nin altında olması beton basınç mukavemetini önemli ölçüde azaltır.
Düşük ısıda en son mukavemet değişmez ama bu değere ulaşılması uzun zaman alır, Soğuk havalarda beton yerleşiminden sonra donma tehlikesiyle karşı karşıya kalır. 0 C' de beton, içindeki su donduğunda hacmin %9'u kadar genişler. Donan suyun çözülmesiyle betonda boşluklu, çatlaklı bir yapı oluşur. Böyle bir yapı, betonun mukavemetini önemli miktarda azaltır.Soğuk havalarda beton dökümünde en önemli faktör mimar, mühendis, yapı müteahhidi ve beton üreticisinin birlikte yapacakları uygulama planıdır.Bu planlama, proje programını,proje bütçesini minimum düzeyde aksayacak yapının istenen kalite ve dayanıklıkta olmasını sağlayacaktır.İnşaatta beton dökümüne başlamadan yapılan plan gereği her türlü önlem alınmalıdır.Betonu dondan koruyacak bu ciddi önlemler kritik periyot boyunca bakım şartlarında ısı ve nem durumunu kontrol altında tutacak, çimento hidrasyonunun kesintisiz devam etmesini ve mukavemetin yeterli düzeye ulaşmasını sağlayacaktır.
Soğuk havalarda betonu korumada izlenecek yol, başlangıçta beton sıcaklığını belirli bir değerden aşağı düşmesini önlemektedir. Türk Standartları betonun basınç mukavemetinin 50 kgf/cm2 ye erişmesinden sonra don sebebi ile zarar göremeyeceğini kabul eder. Bu süre iyi bir beton için + 10 C sıcaklıkta 3 gündür. İnşaat teknik şartnameleri en düşük beton sıcaklığının + 5 C ile + 10 C arasında olmasını şart koşar.İnşaat mahalinde günlük ortalama sıcaklık + 5 C altında ise +10 C' lik ortam sıcaklığında yapılacak 72 saatlik koruma beton için yeterlidir.Günlük ortalama
0 C' nin altında ise 72 saatlik ek bir korumaya ihtiyaç olacaktır.
Ani sıcaklık değişikliklerine karşı betonu korumak gerekir; aksi halde beton çatlar. Sıcaklık stabil hale gelinceye kadar kapatılan kısımlarda örtü kaldırılmamalıdır. Kütle betonlarında iç ve dış sıcaklık farkı büyük olduğu için ani soğuma nedeniyle çatlama ihtimali fazladır. İnce kesitlerde içi ve dış sıcaklık arasında fazla fark yoktur. Yüzey sıcaklığı herhangi bir zarara sebep olmaksızın düşer. Geniş yüzeylerde hızlı nem kaybı büzülme çatlaklarına neden olur. Soğuk havayla temasta olan yüzeylerde hızlı nem kaybı görülür. Çünkü ılık beton, etrafındaki havayı ısıtır ve rölatif nemi azaltır.
Sıcaklığı 0 C'nin altında olan yoğun metalik malzemelerle temas eden betonda donma meydana gelir. Bu hal son vibrasyona kadar devam ettiğinde, iç yüzeylerdeki bağlantı mukavemetlerinde sürekli azalma olur. Önlem için metalik malzemeler ısıtıldığında mekanik ve metalürjik özellikleri bozulmamalıdır.
Kar, buz ve donmuş kısımlar, betonun yerleştirileceği yerlerden tamamen kaldırılmalıdır. Bunun için sıcak hava jeti kullanılmalıdır. Tekrar donmayı önlemek için, bu hazırlık beton dökümünden hemen önce yapılmalıdır.Beton donmuş zemin üzerine konmamalıdır.Bazen zemin üzerine birkaç gün önce izolasyon malzemesi serilerek çözülmesi sağlanır; ama en çok uygulanan dış ısıtma yöntemidir. Gerekirse çözünmüş zemin malzemesi tekrar sıkıştırılır veya yerine kuru granüler malzemesi konur. Erken yaşta betonu koruma önlemleri hemen betonu yerleştirdikten sonra alınır. Örtü, izolasyon, kaplama ısıtma yöntemlerinden hangisinin karalaştırılmalıdır.
İzolasyon malzemeleri polistyren köpük levha, üretan köpük, köpüklendirilmiş vinyl örtü, mineral yünü, selüloz lif, saman, plastik örtüler olabilir.
Isı kaynakları buhar, basınçlı sıcak hava , sabit ısıtıcılar, muayyen bir alana yerleştirilmiş ısıtıcılardır,Isıtma birimlerinde yanma ürünlerinin, özellikle karbondioksitin ısıtılan kapalı alandan dışarı atılması gerekir. Aksi halde erken yaştaki beton yüzünün dayanıklılığının zayıflamasına ve betonun bozulmasına yol açar. Yüksek orandaki karbondioksit sonucu oluşan karbonmonoksit, çalışanlara zarar verir. Beton slampı döşemeler için 10 cm'den az olmalı, terleme minimuma indirilmelidir. Bu iki özellik dolayısıyla beton daha erken priz alır. Terleme suyu perdah esnasında betonun içine karıştırılırsa beton yüzeyindeki mukavemet daha düşük olur ve yüzey daha sonraki donma çözülmelerle zarar görür; ayrıca tozlanmaya meyilli olur.
Terleme mümkün olduğu kadar minimuma indirilmeli, yüzey perdahından evvel terleme suyunun uçması beklenmelidir. Beton içindeki suyun donmasının önleyen katkı malzemeleri hiçbir zaman alınacak önlemleri azaltmaz. Beton çalışmaları devamınca yapı bölümlerinin yerinde ve tahribatsız deneylerle mukavemet ölçümlerinin yapılması gerekir.
