SICAK HAVA KOŞULLARINDA BETON DÖKÜMÜ VE BAKIMI
Günümüzde beton en yaygın biçimde kullanılan bir yapı malzemesidir. Gelecekte de en çok kullanılan, en ekonomik yapı malzemesi olma özelliği sürdürecektir. Bu önemli yapı malzemesinin iyi bir şekilde elde edilmesi, kendisini oluşturan malzemeler kadar üretim, döküm, yerleştirme – bakım şartlarına ve bunların denetimlerine de bağlıdır. Bu da ancak şantiyede bazı şartların yerine getirilmesi ve mevcut şartların en iyi şekilde değerlendirilmesiyle sağlanabilir. Yeni sertleşen beton çok naziktir, özenle korunması gerekir.
Özellikle bir hafta içinde beton kurumamalı, donmamalı ve sarsıntıya uğramamalıdır. Beton dökümü için en elverişsiz ortam yüksek sıcaklıktaki kuru ortamdır. Sıcak hava düşük nemi beraberinde getirir. Sıcak havalarda beton yüzeyindeki suyun buharlaşması plastik rötre ve farklı oturmalara yol açar. Geniş yüzeyli betonlarda yerleşmeden hemen sonra iri malzeme dibe çöker. Dökümü izleyen kısa bir süre içinde yüzeyde su birikir ve hızla buharlaşır. Buharlaşan suyun terleyen sudan fazla oluşu yüzeyde gerilmelere ve sonunda betonun çatlamasına sebep olur. Diğer taraftan beton çökerken iri agrega veya donatı engeline rastlar ve farklı oturma bu engeller üzerindeki betonu çatlatır. Beton yerleştikten sonra yüzeydeki suyun buharlaşma hızı ortamın sıcaklığına, nem oranına ve rüzgar hızına bağlıdır. Dökümü ve bakımı sırasında beton sıcaklığının yüksek olması aşağıdaki sakıncaları yaratır.
Betonun son ulaştığı dayanım hiçbir zaman 21 C' de dökülen ve kür uygulanan betonunkine ulaşmaz.
Sertleşme esnasında yüksek sıcaklıkta çatlama eğilimi düşük sıcaklıktakine göre daha çoktur. Ancak kuru rüzgarlı bir havada beton sıcaklığı yüksek, ortam sıcaklığı düşük ise, buharlaşma hızı fazlalaşır.
Beton sıcaklığı yüksekse karışım suyu ihtiyacı ve koruma esnasında büzülme artar. Beton dayanımlarını etkileyen ilave faktörleri özetlersek:
Çevre nemi
Direkt güneş radyasyonu
Rüzgar hızı
Beton sıcaklığı
Kür şartları diye sıralaya biliriz.
Kür, çimento hidrasyonunun ilerlemesi için betondaki sıcaklık ve nem değişikliklerini kontrol altında tutma usulüdür. Kürün amacı çimento hamurundaki suyun boşluklarını hidrasyon ürünlerinin doldurulmasına kadar betonu doygun veya doyguna yakın halde tutmaktır.Beton numunelerinin labaratuvarda 21 C sıcaklıkta, %100 nemli bir ortamda 28 günde nisbi olarak basınç dayanımının %100'e, aynı ortam içinde 180 günde %130'a ulaştığı, buna karşılık açık havada 28 günde ancak %55 kaldığı gözlenmiştir.Bütün bunlar göz önünde bulundurularak sıcak havada beton dökümü esnasında aşağıdaki tedbirler alınmalıdır.
Özellikle donatının sık olduğu yerlerde ısı iletkenliği yüksek beton kalıbı kullanılmamalıdır.
Beton dökümüne başlamadan uyulacak planla ilgili ön hazırlıklar tamamlanmalı, gerekli önlemler hemen uygulanmak üzere hazır olmalıdır.
Beton dökümüne başlamadan kalıp ve donatı mutlaka ısıtılmalıdır. Beton zemine dökülüyorsa beton suyunu zemin tarafından emilmemesi için, zemin önceden sıkıştırılmalı ve tesviye edilip mutlaka ısıtılmalıdır.
Betonun yerleştirilmesi işlemi daha çok personelle, mümkün olan en kısa zamanda iyi bir vibrasyon işlemi ile yapılmalı, gece beton dökümü tercih edilmelidir.
Beton, hazırlanmasından itibaren ortalama 90 dakika içinde yerine yerleştirilmelidir. Gerektiğinde geciktirici katkı konularak bu süre uzatılabilir. İnşaat mahalinde 1m3 betona ilave edilecek 10 litre su, basınç dayanımında %8 oranında bir azalmaya sebep olacaktır.
Betonu yerleştirdikten sonra mastarlayıp bırakmalı, yüzey parlaklığı kaybolup üzerinde gezinildiğinde ayak izi birkaç milimetre olduğunda tahta mala ile düzeltme yapılmalı, çatlaklar kapatılmalıdır.
Beton yüzeyi zarar görmeyecek hale geldiğinde, mümkün olan her yerde kür uygulanmalıdır. Bu konu yerleştirmeden sonraki 24 saat içinde çok önemlidir. Bütün beton yüzeyler ıslak tutulmalı ve bu uygulama kesintisiz yapılmalıdır. Ara sıra yapılacak kür sonucunda ıslanma-kurumalarla betonda yüzeysel çatlaklar oluşur.
Kalıplanmamış yüzeylerde sıcak hava ve rüzgar etkisiyle kuruma işaretleri görülmeden betonun kendi suyunun buharlaşmasını önlemek için su geçirmez kâğıt, plastik veya kür bileşikleri uygulanmalıdır. Polietilen örtü yatay yüzeyler kadar düşey elemanlar da kullanılabilir. Girinti çıkıntılara uygulanarak yapıştırılırsa hava geçirmezlik sağlar; Ancak perdahlı yüzeylerde leke bırakabilir.
Beton üstüne konulacak kum, kanaviçe çuval, hasır gibi örtüler ilk 72 saat boyunca kurumasına fırsat verilmeden sulanmalı, suya sürekli doygun tutulmalıdır. Su kürü uygulandığında suyun sıcaklığı beton sıcaklığından çok düşük olmamalı, aksi taktirde ısı farkı ile yüzeyde oluşacak betonun çatlamasına sebep olacaktır.
Sıcak havada beton prizini erken alır. Henüz priz aşamasında iken yanına yeni dökülen betonda uygulanacak vibrasyon önce dökülen betonun çatlamasına sebep olur. Yakın civardaki yoğun, ağır trafik, sarsıntılar ve depremde benzer şekilde betonu çatlatabilir. Sıcak hava şartlarında taze ve sertleşmiş betonun tüm özelliklerinin olumsuz yönde etkilendiği unutulmamalıdır.
