Beton Çatlakları Önlenmesi ve Giderilmesi
Beton veya betonarme elemanlarda görülen çatlaklar iki ana gurupta toplanır :
1. Yapısal Çatlaklar,
2. Uygulama kökenli çatlaklar.
1. Yapısal Çatlaklar:
Bu tip çatlaklar yapıların işlevleri gereği taşıması zorunlu gerilmelerden kaynaklanır. Bunlar projesi olmayan, zemin problemi çözülmemiş yapılarda meydana gelirler ve çok tehlikelidirler. Beton dökümü ve döküm koşulları ile ilgileri yoktur. Bu tip çatlaklar, betonarme eleman içinde çekme gerilmelerine dik yönde oluşurlar. Basit bir kirişin açıklık ortasında oluşan veya bir konsol mesnedin üstünde görülebilen çatlaklar yapısal çatlaklardır.
2. Uygulama kökenli çatlaklar:
Bu tip çatlaklar taze ve sertleşmiş betonlarda görülürler.
Taze Beton Çatlakları:
Taze betonun kalıplara yerleştirildikten sonraki 0.5 - 4 saatleri arasında, yani beton henüz plastik halde iken, özellikle geniş döşeme ve benzeri yüzeylerde çatlaklar oluşabilmektedir. Bu çatlakların derinlikleri 10 cm yi bulabilir. Uzunlukları bir kaç cm. ile 1 - 2 m. arasında olmaktadır. Çatlaklar sonucunda betonun durabilitesi ( dayanıklılığı ) bozulmakta, korozyona açık, geçirgen bir durum almaktadır.
Taze beton çatlaklarının en önemli oluşum nedenleri plastik rötre ve oturma farlılıkları dır.
Plastik Rötre Çatlakları:
Click here to pop Bu tip çatlaklar özellikle sıcak, kuru, rüzgarlı zamanlarda dökümü yapılan betonlarda ( döşeme, yol, pist, ... ); beton yüzeyindeki suyun buharlaşma hızının beton içindeki suyun yüzeye çıkma (terleme ) hızından daha büyük olması sebebi ile oluşan; düzensiz dağılım gösteren, çeşitli boylarda ve genişlikteki çatlaklardır.
Aynı çatlaklar, yeni betonun altındaki eski betonun veya diğer malzemelerin ( Ytong, yağlanmamış ahşap kalıp, asmolen döşeme gibi ) beton suyunu emmesi sonucuda oluşabilmektedir.Bu tip çatlaklar genelde yüzeysel olup derinliği birkaç milimden fazla değildirler. Yapı güvenliği açısından tehlikesi yoktur.
Plastik rötre Çatlakları oluşmasına karşı önlemler:
1. Betonun yerleştirilmesi ile ilgili önlemler: Beton dökülmeden hemen önce döküm yerinin zemini ve kalıplar ıslatılmalıdır. Islatma suyu buharlaşır buharlaşmaz döküme geçilir. Böylece hem kalıpların buharlaşma nedeniyle soğuması sağlanır. Hem de beton suyunun emilmesi önlenmiş olur.
Taze betonu güneşten, sıcaktan ve rüzgardan korunmalı, mümkünse gece beton dökümü yapılmalıdır. Beton yerleştirildikten sonra mastar çekilip bırakılır. Daha sonraki tahta mala ile düzeltme işlemi mümkün olduğu kadar ertelenir. Bu işlem beton yüzeyinde ayak izinin 1 - 2 cm. derinlikte iz bırakmama durumuna gelinceye kadar geciktirilir. Ondan sonra demir mala düzeltmesi uygulanır.
2. Betona kür uygulaması: Taze betondaki plastik rötre çatlaması, yüzeydeki buharlaşmanın hızlı olmasından kaynaklandığına göre, yüzeydeki nem oranını yüksek tutmak gerekir.
Farklı Oturma Çatlakları:
Taze betonda iri agrega taneleri dibe çökerken, çimento partiküllerini içeren su yüzeye çıkar. Bu su yüzeyde birikir.Yüzeye yakın kiriş ve döşeme donatıları bu yer değişimine karşı koyar ve taze beton bu bölgede tam olarak yerleşemez. Yerleşmesini tam olarak gerçekleştiremeyen beton demir donatı boyunca çatlar.
Önlemler :
Beton döküldükten sonraki yüzey düzeltme işlemlerine bir süre ertelemek ve terleyen su tümüyle buharlaştıktan sonra tahta mala ile düzeltme işlemine geçmek önerilebilir. Ayrıca betonun yerleştirilmesine çok dikkat edilmelidir. Öte yandan yüzeye yakın yerlerde yeterli sayıda ve kalınlıkta pas payları kullanılmalıdır.
Sertleşmiş Beton Çatlakları:
Bu tip çatlaklar değişik yaş gruplarındaki ( 1 haftadan 30 yıla kadar ) betonlarda görülebilir. Çatlaklar, fiziksel veya kimyasal kökenlidir. Bunlar, önce kılcal görünümde, ardından büyüyen ve birleşen çatlaklardır. Çatlakları takiben beton yüzeyinde soyulma, dökülme ve patlamalar görülür. Önlem alınmadığı takdirde, betonarme elemanlar zamanla tahrip olurlar. Bu çatlamaların nedenleri arasında donma - çözünme, alkali - aktif silis reaksiyonu, karbonatlaşma, donatının korozyonu, sülfat - asit - tuz gibi beton için zararlı maddelerin yol açtığı reaksiyonları sayılabilir.
