Soğuk Hava Koşullarında Beton Dökümü ve Bakımı

Soğuk hava, beton dökümü sırasında ortalama sıcaklığın ( Beton döküm yerinde saat 7.00 'de, 10.00'da, 13.00 'de, 16.00'da, 19.00' da ölçülen hava sıcaklıklarının aritmetik ortalaması. ) birbirini takip eden 3 günden fazla bir süre içinde günlük hava sıcaklığının < 5 º C olması ve bu süre içinde herhangi bir günde 12 saatten daha fazla bir sürede hava sıcaklığının < 10 º C olması durumu olarak tarif edilir. Ayrıca bu ardışık üç gün boyunca ölçülen maksimum ve minimum günlük sıcaklık ortalamaları arasındaki farkın 5 º C 'den az olması istenir. 
 
1. SOĞUK HAVADA BETON DÖKME İŞLEMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR:  
 
* Betonun döküleceği yer kesinlikle donmuş olmamalı, eğer var ise kar ve buz tümü ile kaldırılmalıdır. Kalıp en az 5 º C sıcaklığa getirilmelidir. Kalıp sıcaklığı ile beton sıcaklığı arasındaki farkın uyumlu olması karışımın ani büzülmesini önlemek bakımından son derece önemlidir. ( Ayrıca soğuk kalıp, betonun geç priz almasına ve hatta çok erken sürede donma tehlikesine yol açar. )
 
* Beton dökümünden birkaç gün önce kalıbın yalıtım ( naylon ve branda türü ) malzemeleri ile örtülerek sıcaklığın beton dökümüne kadar korunması sağlanmalıdır.
 
* Erken dayanım kazanan beton üretmek için, hidrotasyon ısısı yüksek ve mümkünse sıcak çimento (EYÇ 52.5, PÇ 52.5 ve PÇ 42.5 ), Priz hızlandırıcı, antifriz ve hava sürükleyici gibi kimyasal katkı malzemeleri kullanılmalıdır. Yüksek kür sıcaklığı sağlamak - buhar kürü uygulamak v.d.
 
* Soğuk hava hidrotasyon ısısını yavaşlattığından, betonun prizini ve dayanım kazanmasını geciktirir. Yüzey alanı geniş kalıplara ( döşeme vb ) beton dökümünde ; beton karışım tasarımında su / çimento oranı < 0.45 ve çökme değeri < 10 cm. olacak şekilde tutularak yüzeydeki terleme en az olacak biçimde gerçekleştirilmelidir.
 
* ( Terlemenin oluşması yüzeydeki dayanımın düşük olmasına, betonun prizini geç almasına ve böylece donmadan etkilenmesine neden olur ).
 
* Beton karıştırma aşaması sonrası taşınma sırasında sıcaklık kaybının en az düzeyde tutulmasına özen gösterilmelidir. Betonun yerleştirme öncesi ve sonrası sıcaklığın sürekli kontrol altında tutulması sağlık edilir.
 
* Beton yerleştirme sıcaklığı Çizelge 1. de verilen en düşük sıcaklıklara olabildiği kadar yakın bulunmalıdır. Fark 5 º C 'i aşmamalıdır. Daha yüksek sıcaklıklarda betonu yerleştirmekten kaçınılmalıdır. Aksi takdirde beton özellikleri bozulur ve termal çatlamalara maruz kalır.
 
* Betonun ilk dayanım kazanması evresinde donma ve çözülmesi önemlidir. Yeni dökülen betonda, çimento hidrotasyonu olayında su kullanıldığından, priz ve sertleşme ilerledikçe hidrat suyu olarak bağlanmış serbest su muhtevası azalır. Bu sebeple betonun yaklaşık 3.5 - 4.0 Mpa basınç dayanımına ulaşmasına kadar mutlaka dondan korunmalıdır. Ayrıca 24 Mpa ( 240 Kg / cm² - silindir ) dayanıma ulaşmadan ve tümü ile suya doygun durumda iken donma etkisine maruz kalmasına kesinlikle izin verilmemelidir.
 
* Yeni dökülmüş beton donmaya karşı Çizelge 1' de tanımlanan sıcaklıkta Normal Portland çimentosu için 3 tam gün süre ile korunmalıdır, priz hızlandırıcı kullanılması durumunda ise bu süre 2 tam güne düşmektedir (donma tehlikesinin söz konusu olmadığı durumda ise priz hızlandırıcı yoksa anılan süre 2 tam gündür ). Süre aynı zamanda yükleme durumuna bağlı olarak da Çizelge 2. de gösterildiği gibi değişmektedir.
 
* Betonun tüm döküm işlemi tamamlandıktan sonra, hidrotasyon ısısı kaybını ve nemin dışarı kaçmasını önlemek beton belirli bir süre suya doygun yeterli kalınlıkta koruyucu yalıtım malzemesi ( Branda, Çuval, Naylon v.d. ) altında,
 
* Tablo-5  de belirtilen sürelere uygun olarak korunmalıdır.
 
* Gerekli dayanım düzeyi elde edilmiş ve koruma süresi tamamlanmış betonlarda ilave koruma gerekli değildir.

Tablo-5. ACI 306R - 88 Reapproved 1997 Göre Betonun Koruma Süresi

 

 
 

DONMA ETKİSİNE
AÇIK OLMA DURUMU

NPÇ*
( Tam Gün )

NPÇ + Hızlandırıcı
( Tam Gün )

Yük Yok + Donma Tehlikesi Yok

2

1

Yük Yok + Donma Tehlikesi Var

3

2

Kısmı Yük Alma + Donma Tehlikesi Var

6

4

Tam Yük

Tam Yük **Tasarım dayanımını alıp almadığı kontrol edilerek süreye karar verilir.

 
 
 
* Normal Portland Çimentosu
**Yerinde Schmith çekici ( yüzey sertliği ) ve ultrases ölçümleri ile karar verilir.
 
ÇOK SERT HAVA KOŞULLARINDA VE SIK SIK GECE DON OLAYI SÖZ KONUSU İSE  (< - 3 º C ) BETON DÖKÜMÜ VE KORUNMASI : 
 
 Yukarıda sıralanan önlemlerin yanı sıra, beton dökülecek yerin özelliği dikkate alınarak uygun kapalı çalışma çadırları kurularak beton dökülmelidir. Kapalı ortam ısıtılarak ( sıcak hava, buhar üflenerek ) ortam sıcaklığının sürekli olarak ? 5 º C olması sağlanır.
 
R. 1. Demonte edilebilen daire kesitli çelik konstrüksiyon üzeri branda ile örtülerek oluşturulan kapalı çalışma alanı. 
 
Sıcak hava temininde kullanılacak ısıtıcının dolaylı bir ısıtıcı olması, yanma gazları (CO, CO2 ) konsantrasyonlarını mekanına vermeden, dışarıya atan bir sistem olması tercih edilmelidir. Direkt bir kullanım varsa, yanma gazları çalışma ortamına üfleneceğinden çalışma havası içindeki CO konsantrasyonu yükselebilir ve soba zehirlenmesi gibi tehlikeli çalışma ortamları yaratabilir. Bu husus dikkatle izlenmelidir. 
 
Isıtma işlemi sırasında yerel sıcaklık yükselmelerinden kesinlikle kaçınılmalıdır. Sıcaklığın bir yere yoğunlaşması veya betonun yer yer kuruması önlenmelidir. Beton her yaşta ateşten korunmalıdır. 
 
Bu ortamda dökülen betonun en az 3 gün boyunca suya doygun kalmasına dikkat edilerek betonun nemli kalması sağlanmalıdır. alıdır. Bu konu yerleştirmeden sonraki 24 saat içinde çok önemlidir.
 
İŞ DERZLERİ ( BETON EK YERLERİ - RÖPRİZ ) 
 
Beton döküm işlemine ara verildikten sonra yeniden beton dökme işlemine, daha önceden dökülen kısım katılaşmaya başladıktan veya tamamen katılaştıktan sonra devam edilen yarlere, beton ek yerleri veya röpriz denir. Ek yerleri genellikle yapının zayıf kısımlarıdır. Bu kısımlarda beton elemanın çekme ve eğilmede çekme dayanımı homojen bir beton elemana göre daha azdır.
 
Beton dökümünde ek yerleri oluşturulacağı zaman şu kurallara dikkat edilmelidir :
 
* Ek yerlerinin yeri beton dökümünden önce tespit edilmeli ve olabildiğince basınç gerilmeleri doğrultusunda dikey olarak düzenlenmelidir.Ek yerlerinin yeri ; iş programına, beton karma tesislerinin verimine, yapı kısımlarının cins ve gerilmelerine ve son olarak beton yüzü çıplak bırakılacaksa bu görünüşten beklenen özelliğe bağlıdır.
* Ek yerleri beton tabakaları arasında, yeter ve kuvvetli bir bağlantı sağlamalıdır. Bunun için sertleşmiş beton yüzeyi pürüzlendirilmeli ve yüzeyde duran serbest kısımlar ve de toz gibi yumuşak kısımlar dan iyice temizlenmeli ve yüzey iyice nemlendirilmelidir.
* Ek yerlerinin sertleşmiş betonda zorlamanın az olduğu yerlerde oluşturulmasına dikkat edilmelidir.
* Ek yerleri kademeli olarak bırakılmalı,
* Donatı filizleri ve kaba agrega parçaları bırakılmalı,
* Ek yerleri basınç istikametine dik bırakılmalı.